Kategoria: Terapia CBT

Opublikowane w

Wyzwania dla nietolerancji niepewności

Spróbujmy zastanowić się, czy jest możliwe życie, w którym towarzyszy nam tylko i wyłącznie pewność. Czy jest możliwe całkowite wyeliminowanie niepewności z naszego życia? A nawet gdyby to było możliwe, to czy byłby to krok na który byś się zdecydował/zdecydowała?……

Spróbuj odpowiedzieć sobie na poniższe pytania:

  1. Czy możesz być pewny wszystkiego w swoim życiu?
  2. Jakie są korzyści wynikające z potrzeby uzyskiwania pewności w twoim życiu? Jak na przestrzeni twojego życia było ci to pomocne?
  3. Jakie są negatywne konsekwencje wynikające z potrzeby uzyskiwania pewności w twoim życiu? Jak potrzeba pewności wpłynęła negatywnie na twoje życie?
  4. Czy masz tendencję do tego, aby przewidywać, że stanie się coś złego, wyłącznie na podstawie swojego braku pewności, braku kontroli? Czy to rozsądne? Czy równie dobrze może przytrafić się coś dobrego/ neutralnego w rezultacie?
  5. Jakie jest prawdopodobieństwo tego, że czarne scenariusze o których myślisz się urzeczywistnią? Jeśli prawdopodobieństwo jest małe- czy możesz z tym żyć?
  6. Czy są jakieś obszary w twoim życiu, w których w większym stopniu akceptujesz niepewność? Jak to robisz? Czy mógłbyś zrobić to samo w sytuacji kiedy masz trudności z zaakceptowaniem niepewności?
  7. Porozmawiaj z innymi ludźmi, których znasz. Zapytaj ich jak oni radzą sobie z poczuciem niepewności, nieprzewidywalności, braku kontroli. Czy mógłbyś spróbować zrobić to samo co oni w sytuacjach w których jest ci trudno?
Opublikowane w

Relacyjne zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (ROCD)

„Jestem w związku od lat, a mimo to bez przerwy myślę czy ten związek jest dla mnie odpowiedni. Widzę inne kobiety na ulicy, ich profile na Facebooku i wciąż zastanawiam , czy nie byłbym z nimi szczęśliwszy. Może czułbym się bardziej zakochany? Pytam moich przyjaciół o radę. Cały czas sprawdzam, co do niej czuję. Wiem, że kocham moją partnerkę, a i tak muszę bezustannie na nowo się o tym przekonywać”. Dawid, 32 lata

„Wiem, że kocham mojego partnera. Nie potrafiłabym bez niego żyć, mimo to nie potrafię przestać myśleć, że jego ciało jest nieproporcjonalne. Wiem, że go kocham, wiem, że moje myśli są nieracjonalne. Przecież wygląda dobrze. Nienawidzę siebie za to, co o nim myślę. Wygląd właściwie nie jest ważny. Myśli jednak ciągle wracają. Nie potrafię się ich pozbyć. Bez przerwy wskakują mi do głowy. Dłużej tego nie zniosę. Ta sytuacja powoduje u mnie depresję i rujnuje nasz związek. Rozglądam się za innymi mężczyznami, wydają się bardziej atrakcyjni. Podobają mi się i dlatego czuję, że nie mogę tak po prostu wyjść za mąż za mojego partnera. Dlaczego zawsze muszę porównywać jego wygląd z wyglądem innych mężczyzn?” Jane, 28 lat, od 2 lat w związku

Dawid i Jane cierpią na relacyjne zaburzenie obsesyjno – kompulsyjne (ROCD). Jest to odmiana zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego, w której obsesje i kompulsje skupiają się wokół relacji intymnych, wokół związku.

Tradycyjne zaburzenie obsesyjno – kompulsyjne rozumie się jako obezwładniające zaburzenie, w którym obsesje mają różnorodną treść, dotyczą wielu tematów. Może to być strach przed zakażeniem, strach przed zranieniem siebie lub innych albo dążenie do nadmiernej perfekcji. Relacyjne zaburzenie obsesyjno – kompulsyjne odnosi się natomiast do coraz popularniejszego tematu kompulsji, jakim jest związek miłosny.

W ROCD bardzo często pojawiają się zmartwienia, wątpliwości oraz zachowania sprawdzające skoncentrowane na uczuciach własnych w stosunku do partnera, a także uczuciach partnera w stosunku do pacjenta („Czy on mnie kocha?”). Obecne są też rozmyślania nad tym, czy związek jest odpowiedni. Relacyjne zaburzenie obsesyjno – kompulsyjne może się również objawiać nadmiernym skupieniem na dostrzeganych wadach partnera. Skupienie jest wystarczając silne, by utrudnić codzienne funkcjonowanie.

W zależności czy myśli dotyczą związku czy też postrzeganych wad partnera mówimy o ROCD „skoncentrowanym na związku” („relationship-centered”) albo „skoncentrowanym na partnerze” („partner -focused”).

Chociaż obsesje i kompulsje mogą pojawić się w kontekście wielu różnych relacji, między innymi w relacjach z rodzicami, mentorami, dziećmi, a nawet Bogiem, tutaj skupimy się na zaburzeniach pojawiających się w związkach miłosnych.

 

Relacyjne zaburzenie OCD objawia się obsesyjnymi wątpliwościami i zmartwieniami dotyczącymi związku miłosnego oraz kompulsjami, które mają złagodzić lęk wywoływany obecnością i/lub treścią obsesji. Obsesje w związkach przybierają formę nawracających myśli (np. „Czy to właściwa osoba?”), obrazu partnera, ale mogą się również przejawiać w formie przymusu. Przykładem może być chęć zostawienia obecnego partnera. Kompulsje w ROCD dotyczą głównie, ale nie tylko, ciągłego upewniania się co do własnych uczuć, sprawdzania uczuć partnera, porównywania wyglądu i zachowań partnera z innymi, poszukiwania akceptacji w związku oraz samoakceptacji.

Obsesje i kompulsje wydają się osobie obce i nieracjonalne (egodystoniczne), sprzeczne z jej odczuciami („Kocham ją, ale nie potrafię przestać tego podważać”) albo wartościami („Wygląd nie powinien być istotny przy wyborze partnera”). Ponieważ myśli i zachowania spełniają kryteria egodystoniczności i sprzeczności z odczuciami i wartościami, dlatego mówmy o zaburzeniu obsesyjno-kompulsyjnym. Tego typu myśli i zachowania są odbierane jako niechciane, nieakceptowane. Ich pojawianie się i/lub treść często powoduje poczucie winy i wstydu.

Osoba może na przykład odczuwać wstyd, kiedy krytycznie myśli o inteligencji, wyglądzie lub kompetencjach społecznych partnera lub jego rodziców. Poczucie winy czy wstydu może być również związane z porównywaniem np. rodziców własnych z innymi potencjalnymi rodzicami.

Wielu osób wskazuje, ze zaburzenia pojawiły się w okresie wczesnej dorosłości. W tych przypadkach objawy zaburzenia trwają przez cały czas trwania związku. Inni doszukują się źródeł zaburzeń w swoich pierwszych wymagających poświęceń decyzjach miłosnych (np. małżeństwo czy posiadanie dzieci). Mimo że symptomy zaburzenia mogą pojawić się kiedy nie jesteśmy w stałym związku (dotyczą wtedy związków przyszłych lub przeszłych), objawy wydają się jednak najbardziej osłabiać osobę i utrudniać jej funkcjonowanie, jeżeli jest zaangażowana w trwający związek.

Dla wielu osób czynnikiem wywołującym relacyjne zaburzenie jest zakończenie związku. W tym przypadku osoby często twierdzą, że ich obsesyjne myśli skupiają się wokół byłego partnera jako „tego Jedynego”, za którym tęsknimy. Przypadki te często związane są ogromnym strachem przed przewidywanym żalem. Często towarzyszą im zachowania asekurujące, upewniające, np. przypominanie sobie powodów zakończenia związku. Inne zachowania obejmują kompulsywne porównania, np. z obecnymi partnerami, a także kompulsywne wspomnienia przeszłych doświadczeń, np. kłótni z partnerem. Inne osoby twierdzą, że unikają związków z obawy przed urażeniem osoby („Moje zachowanie doprowadzi ją do szału”, „Będę czuła, że go okłamuję”). Unikanie związków może również wynikać z obawy przed ponownym doświadczeniem objawów ROCD. Klienci mogą unikać randek przez lata, z obawy przed obsesją dotyczącą wad partnera lub z obawy, że partner nadmiernie się do nich przywiąże.

 

Źródło: http://rocd.net/

Tłum.: Elżbieta Wojnar-Mróz

Opublikowane w

Co się dzieje, gdy oczekiwania zderzają się z rzeczywistością?

Mówi się, że szczęście jest wypadkową rzeczywistości podzielonej przez oczekiwania.

Jeśli nasza rzeczywistość jest gorsza niż to, czego oczekujemy od życia, to prawdopodobnie czujemy się nieszczęśliwi lub niezadowoleni. Im większa jest rozbieżność pomiędzy naszymi oczekiwaniami a realną codziennością, tym więcej frustracji nam towarzyszy.

Logicznym więc wydaje się, że nasza rzeczywistość musi być jak najbardziej zgodna z naszymi oczekiwaniami. Im bardziej uda nam się zbliżyć do siebie te dwa elementy, tym większą szansę mamy na bycie szczęśliwym, zadowolonym, spokojnym i akceptującym.

Dotyczyć to może każdego obszaru naszego funkcjonowania: począwszy od oceny funkcjonowania zawodowego, interpersonalnego, poprzez ocenę realizacji nowej roli społecznej (np. rodzica, partnera), a skończywszy na tym, jak odbieramy zachowanie innych ludzi. Tak samo się dzieje, gdy myślimy np. o swoim wyglądzie fizycznym, wadze. Dzieje się tak dlatego, że każdy z nas ma określony zbiór przekonań dotyczący praktycznie każdej sytuacji. Z tymi właśnie oczekiwaniami zderza się „brutalna” codzienność.

Dlatego, aby dokonać pozytywnych zmian, możemy wybrać poprawę naszej rzeczywistości i / lub obniżyć nasze oczekiwania.

  1. Popraw rzeczywistość
  • Zwiększ umiejętności radzenia sobieCo mogę się nauczyć robić inaczej, by lepiej sobie radzić? (np. Mindfulness, ustanawianie celów, rozwiązywanie problemów)
  • Czy cokolwiek mogę zmienić w aktualnej sytuacji?Co? Kiedy? Jak?
  • Czy cokolwiek mogę zmienić w moim sposobie działaniaCzy mogę inaczej reagować?
  • Jakiej pomocy albo dodatkowych zasobów/umiejętności mogę potrzebować, by zmienić sytuację?
  • Jeśli zrobiłem wszystko, co mogłem, żeby zmienić rzeczy na lepsze, to może tak właśnie jest teraz:„Jest jak jest”

 

  1. Obniż oczekiwania
  • Jak ma wyglądać moje życie? Mój dom, moje życie zawodowe, moje związki?
  • Czego oczekuję od świata, od innych, od siebie?
  • Czy istnieje inny sposób patrzenia na to? Co powiedziałbym znajomemu w tej sytuacji?Czy muszę zawsze biec przez życie na najwyższych obrotach? Czy tylko wtedy życie jest czegoś warte?
  • Jak mogę zwolnić i obniżyć moje oczekiwania w takich sferach jak:DomHarmonogram dnia/pracyRelacje

    Finanse

    Inne

Im bardziej żyjemy życiem takim, jak chcemy, tym mniej frustracji nam towarzyszy. Tym większe też pojawia się poczucie wartościowości życia.

Źródło: www.get.gg

Przetł. Elżbieta Wojnar-Mróz

Opublikowane w

Czym jest zespół Aspergera?

Zespół Aspergera (ZA) jest zaburzeniem neurorozwojowym, co oznacza, że w wybranych obszarach układ nerwowy osoby z ZA (już od bardzo wczesnych etapów rozwoju) działa inaczej niż u większości osób. W związku z tym dziecko może:

– inaczej odbierać otoczenie (osoby z ZA przejawiają często nietypowe reakcje na bodźce zmysłowe np. nadwrażliwość na dźwięki, deficyty uwagi);

– inaczej przetwarzać informacje (np. mieć przekonanie, że wyłącznie ich punkt widzenia jest właściwy, przejawiać trudności z przyjmowaniem innej perspektywy

– inaczej reagować niż rówieśnicy (np. często reagują nieadekwatnie do sytuacji, działają impulsywnie, przejawiają trudności w regulacji emocji)

 

Problemy z jakimi borykają się osoby z zespołem Aspergera najczęściej dotyczą interakcji społecznych, komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz sztywności myślenia i zachowania. Zespół Aspergera wpływa na indywidualną zdolność rozumienia i interpretowania zachowań niewerbalnych, motywacji oraz oczekiwań innych osób. Osoby te często mogą komunikować się z otoczeniem w niekonwencjonalny sposób np. mówiąc bez przerwy, niezależnie od zainteresowania rozmówcy, co tym samym utrudnia nawiązywania i utrzymywania relacji społecznych z ludźmi.

Diagnozę zespołu Aspergera stawia zespół specjalistów: psychiatra, psycholog oraz pedagog specjalny.

Możemy podejrzewać u dziecka zespół Aspergera jeśli:

– ma trudność z dostosowaniem się do zasad obowiązujących w grupie

– unika kontaktu z innymi dziećmi, bawi się samo;

– nie potrafi dostosować swojego zachowania do sytuacji

– wyraża się w osobliwy sposób np. używa terminów naukowych lub wyszukanych zwrotów

– ma zbyt silne reakcje emocjonalne, często wybucha złością w różnych sytuacjach,

– nie lubi zmian, lubi rutynę jeśli chodzi o codzienne aktywności

– ma trudności z koordynacją ruchową

– wykazuje nietypowe reakcje na bodźce zmysłowe np. nadwrażliwość na dźwięki.

Jeśli obserwujesz u swojego dziecka takie zachowania, może to oznaczać, że ma ono zespół Aspergera. Potrzebna będzie wtedy dokładna diagnoza.

 

Szacuje się, że u ok. 70-80% osób z zespołem Aspergera na przestrzeni ich całego życia można zaobserwować symptomy innych zaburzeń psychicznych (jednego lub większej ilości).

Zaburzenie współwystępujące Występowanie na przestrzeni życia*
Zaburzenia zachowania (ogółem)

opozycyjno-buntownicze

50%

16%

Zaburzenia aktywności i uwagi (ADHD) 44%
Zaburzenia lękowe

specyficzne fobie (np. zwierzęta, ciemność)

zaburzenie obsesyjno-kompulsjne

 56%

34%

28%

Zaburzenia afektywne (duża depresja) 14%
Tiki 38%
Moczenie mimowolne 16%
Bezsenność w trakcie badania: 36%

 

Leczenie dzieci z zespołem Aspergera skupia się między innymi na treningu komunikacji i umiejętności społecznych pomocna w tym jest Terapia poznawczo behawioralna, która pomaga osobom z zespołem Aspergera w przyswojeniu różnych technik, które mają na celu ograniczenie problemów z zachowaniem np. wybuchów złości, zachowań obsesyjnych. Terapia zakłada rozwijanie umiejętności rozpoznawania uczuć i radzenia sobie z napięciem. Koncentruje się zwykle na nauczeniu dziecka identyfikowania problematycznych sytuacji, takich jak obecność w nieznanym miejscu lub wydarzenie towarzyskie.

 

Autor: Katarzyna Dziduch

Opublikowane w

Czy powinienem już pracować nad swoim lękiem? Kiedy kończy się „normalny” lęk?

Samodzielne dokonanie oceny, co jest „normalnym” a co „nienormlanym” lękiem może być trudne. Czasem dopiero wszechstronna ocena dokonana przez specjalistę, może dać właściwy obraz tego co się z Tobą dzieje. Za każdym razem, gdy do gabinetu trafia nowy pacjent z lękiem ocenia się, czy jest to zaburzenie lękowe, oceniamy jego nasilenie oraz stopień w jakim wpływa na codzienne funkcjonowanie. Stawiając diagnozę konkretnego zaburzenia lękowego specjalista posługuje się kryteriami dokładnie wyszczególnionymi w DSM-V albo ICD-10 (systemy diagnostyczne obowiązujące na całym świecie).

W celu stwierdzenia, czy lęk kwalifikuje się jako zaburzenie kliniczne ocenia się wiele cech:

  1. Nadmierne nasilenie lęku Lęk w kliniczej postaci jest silnieszy, niż można by oczekiwać w konkretnej sytuacji (nieadekwatny do niej)
  2. Utrzymywanie się lęku Każdy niepokoi się czymś od czasu do czasu, ale ludzie przejawiający niepokój kliniczny doświadczają go godzinami, dzień po dniu
  3. Zakłócający wpływ lęku na codzienne życie Taki lęk zakłóca funkcjonowanie w pracy, szkole, w kontaktach z ludźmi w trakcie wypoczynku, w relacjach z bliskimi i w innych codziennych chwilach. Nagatywne skutki lęku mogą ograniczać się do jednej tylko dziedziny ale jego oddziaływanie jest bardzo wyraźne (np. osoby z agorafobią chetnie robią zakupy o 3 w nocy, by uniknąć tłumów w sklepach, a osoby z lękiem uogólnionym z powodu dręczącego ich niepokoju nie mogą w nocy spać)
  4. Lęk napadowy (paniczny) Sporadycznie pojawiający się silny lęk czy panika nie jest niczym neizwykłym. Ale jeśli pojawiają się często należy skontaktować się ze specjalista. W lęku panicznym dodatkowo obecny jest lęk przed kolenymi napadami paniki.
  5. Uogólnienie lęku W zaburzeniach lękowych strach i lęk często przechodzą z jednego obiektu na inny – coraz więcej sytuacji w naszym życiu zaczyna budzić lęk. Poprzez takie rozszerzanie się lęku, życie ulega coraz większemu zakłóceniu.
  6. Myślenie zniekształcone Lęk zawsze wiąże się z oczekiwaniem czegoś („A co jeśli?”). Stąd też styl myślenia ulega zniekształceniu i prowadzi do przekonania, że poważne zagrożenia są znaczniej bardziej prawdopodobne niż w rzeczywistości. Występuje bardzo często katastrofizacja
  7. Unikanie czynników uruchamiających lęk Większość z nas czując lęk usiłuje wyeliminować albo przynajmniej zminimalizować swój lęk, unikając wszystkiego, co go uruchamia. Skrupulatne unikanie czynników budzących lęk może go ograniczać na krótki czas. Ale na dłuższą metę przyczynia się do utrzymywania zaburzenia lękowego i ogranicza możliwość codziennego normalnego funkcjonowania
  8. Utrata poczucia bezpieczeństwa i spokoju Osoby doświadczające zaburzeń lękowych czują się mniej bezpiecznie niż inni ludzie. Jakiekolwiek poczucie bezpieczeństwa, które uda im się uzyskać, jest krótkotrwałe, a poczucie niepewności i zagrożenia powraca. Odprężenie się i zachowanie spokoju jest trudne. Częściej może za to towarzyszyć irytacja, napięcie. Poważnym problemem w zaburzeniach lękowych są też trudności ze snem.

 

Pamiętaj, że dokładną diagnozę może postawić tylko specjalista! Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, czy doznawany przez Ciebie lęk jest „normalny”, skontaktuj się z terapeutą.

 

Opracowała: Elżbieta Wojnar-Mróz

Opublikowane w

10 ważnych informacji na temat zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego

  1. OCD to choroba, jej pełna nazwa brzmi zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, dawniej używano nazwy nerwica natręctw.

  2. Myśli natrętne to tzw. obsesje, a czynności natrętne to tzw. kompulsje.
    Objawy obsesyjno-kompulsyjne, nazywane czasem natręctwami, miewa wielu ludzi. Stają się chorobą, gdy zaczynają przeszkadzać normalnie żyć.

  3. Choroba oznacza, że natręctwa to objawy, a nie złe zachowanie
    lub złe przyzwyczajenie.

  4. By skutecznie walczyć z objawami, koniecznie trzeba nauczyć się je rozpoznawać.

  5. Celem leczenia nie jest całkowite pozbycie się myśli i czynności natrętnych,
    ale sprowadzenie ich nasilenia do poziomu szeroko rozumianej normy (poniżej godziny na dobę).

  6. By leczenie było skuteczne, ważne jest nastawienie pacjenta:

    a) jego podejście do leczenie: „to moja choroba i to ja mam się wyleczyć”

    b) jego motywacja do leczenia: „to ja działam, terapeuta mnie wspomaga”

    c) jego konsekwencja w leczeniu: „staram się pracować systematycznie”

  7. Można mieć wpływ na próby przeciwstawienia się objawom. Każda próba przerwania objawów przybliża do wyleczenia. Z czasem napięcie towarzyszące objawom słabnie.

  8. Niepokój, lęk, napięcie są niezbędnymi elementami leczenia. To cena za zmianę (powrót do zdrowia)

  9. Koniecznie należy pamiętać, że:

  • lęk nie może rosnąć w nieskończoność, musi w końcu zacząć
    się zmniejszać

  • lęk można oswoić – pomimo jego obecności da się robić wiele rzeczy

  • ignorowany lęk zanika jak nieużywany mięsień, wyćwiczona zostaje odporność na napięcie i zdenerwowanie

  1. OCD jest tylko moją chorobą, co oznacza, że inni mają prawo i obowiązek odmówić swojego uczestnictwa w moich objawach

    (za A. Bryńska „Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne.
    Rozpoznanie, etiologia, terapia poznawczo-behawioralna”

    Opracowała: Elżbieta Wojnar-Mróz

Opublikowane w

Jak działa terapia poznawczo-behawioralna?

Ulotka została stworzona na bazie materiałów psychoedukacyjnych opracowanych przez Polskie Towarzystwo Terapii Poznawczej i Behawioralnej. Stanowi źródło podstawowych informacji dla pacjenta oraz osób zainteresowanych tym podejściem w psychoterapii. przeznaczona jest dla osób poszukujących informacji na temat terapii poznawczo-behawioralnej (ang. CBT – Cognitive Behaviour Therapy).

JAK DZIAŁA TERAPIA CBT?:

Po rozłożeniu problemów na mniejsze składniki łatwiej jest je zrozumieć a w konsekwencji rozwiązać!

Aby to osiągnąć najpierw analizujemy sytuację później myśli, uczucia, zachowania i reakcje fizjologiczne

Każdy z tych elementów ma na siebie wpływ. Nasze uczucia i działania wynikają z tego jak interpretujemy sytuację, w której się znajdujemy.

Polega na rozmowie na temat:

• tego, jak postrzegamy samych siebie, świat i innych
• w jaki sposób nasze zachowanie wpływa na nasze myśli i uczucia

Terapia poznawczo- behawioralna składa się z kilku elementów:

  1. diagnoza, rozpoznanie problemów i potrzeb pacjenta
  2. stworzenie planu terapii opartego na teoriach badawczych, modelach poznawczych zaburzeń,
  3. psychoedukacja- najważniejsze, żeby pacjent wiedział jak najwięcej o swoim problemie

Sesje terapeutyczne mogą się odbywać indywidualnie lub w grupach.

TERAPIA INDYWIDUALNA:

• Od kilku do kilkunastu sesji, odbywających się w sposób określony w konkretnych protokołach np. raz na tydzień, raz na dwa tygodnie

• Początkowe sesje dają terapeucie możliwość poznania trudności pacjenta, postawienia diagnozy i zaproponowania planu pracy. Służą one również zweryfikowaniu, czy tego rodzaju terapia jest właściwa dla danego pacjenta, a pacjentowi okazję przekonania się, czy odpowiada mu ta metoda leczenia.

• Terapeuta zadaje pytania dotyczące przeszłości i historii pacjenta. Mimo iż terapia CBT koncentruje się na ‘tu i teraz’, czasem trzeba cofnąć się do przeszłości, aby zrozumieć jej wpływ na chwilę obecną.

• Pacjent decyduje, na czym chce się skoncentrować na każdym etapie terapii.

• Na początku każdego spotkania pacjent i terapeuta omawiają samopoczucie i nastrój pacjenta, czas między sesjami, ćwiczenia między sesjami i ustalają temat sesji

• Podczas sesji, terapeuta pomaga rozłożyć problem na czynniki składowe. W tym celu może on zasugerować ćwiczenia praktyczne np. prowadzenie dziennika zapisu Negatywnych Automatycznych Myśli, co pozwala ujawnić specyficzne schematy myślowe i uczuciowe, odczucia fizyczne i działania. Na tej podstawie pacjent analizuje z terapeutą myśli, uczucia i swoje działania, aby:

  • zbadać ich przydatność i funkcjonalność
  • zrozumieć ich wpływ na siebie wzajemnie, oraz na pacjenta.

 

Kolejny etap terapii to zrozumienie, jak zmienić niepożądane myśli i działania. Co istotne tempo i zakres terapii zależą od pacjenta – terapeuta nie narzuca żadnych działań, na które pacjent nie jest chętny czy gotowy. Jak każde nowe umiejętności- te nabyte podczas terapii również można rozwijać. Dzięki temu zmniejsza się możliwość nawrotu problemów i związanych z nimi objawów. Istotne by pacjent po zakończonej terapii wiedział jakie umiejętności pomogły mu poprawić swoje funkcjonowanie. Dlatego też tak ważne są techniki psychoedukacyjne wykorzystywane w pracy z pacjentem.

 

Opublikowane w

Niepewność w codzienności

Nieumiejętność tolerowania niepewności jest stosunkiem do życia, z którym zmaga się wiele osób. Nieprzewidywalność, niepewność, wątpliwości są wtedy traktowane jako doświadczenia nie do zniesienia, które za wszelką cenę muszą być unikane. Ludzie, którzy potrzebują „gwarancji”, upewnień, potwierdzeń, mogą:

  • mówić rzeczy, takie jak :”Wiem, że prawdopodobieństwo że to (coś złego) się wydarzy jest bardzo małe, jednak w dalszym ciągu może się wydarzyć”, „Muszę być w 100% pewny” , „Dopóki nie jestem w 100% pewny , że coś złego się nie wydarzy, to muszę zakładać najgorsze”
  • woleć aby coś złego wydarzyło się już teraz niż trwać w niepewności jaki będzie ostateczny rezultat
  • mieć trudności z podjęciem decyzji lub rozwiązaniem problemu, ponieważ wcześniej chcą wiedzieć dokładnie jaki będzie rezultat

Jeśli masz takie nastawienie, wtedy możesz postrzegać martwienie się jako użyteczne. (pozytywne metaprzekonania na temat zamartwiania się o byciu odpowiedzialnym, lepszym zapamiętywaniu)

Możesz też myśleć, że zamartwianie się jest sposobem na przygotowanie cię na najgorsze. Zamartwianie się może być rozumiane jako próba „przewidzenia” życia, aby nie zaskoczyło nas nieprzyjemnie. W ten sposób, zamartwianie się zmniejsza twoje poczucie niepewności i nieprzewidywalności. A ponieważ zamartwianie się zmniejsza poczucie niepewności, będziesz kontynuować zamartwianie się…Jednym słowem- zamartwiasz się ponieważ wierzysz że to jedyna strategia aby uczynić twoje życie bardziej przewidywalnym- pomaga ci wierzy ć, że masz więcej kontroli nad życiem.

W rzeczywistości, czy twoje zamartwianie się sprawiło że cokolwiek stalo się bardziej pewne/ przewidywane? Czy ma wpływ na wynik tego co się wydarza? Czy życie nie jest – niezależnie od tego czy się zamartwiasz czy nie- tak samo nieprzewidywalne jak było? To tylko twoje postrzeganie sytuacji, że zamartwiając się zyskujesz większą kontrolę. Ale czy to na pewno prawda?

W rzeczywistości- wszystko co robisz, to myślisz o czarnych scenariuszach, robisz sobie „pod górkę”, i sprawiasz, ze czujesz się coraz gorzej. Czy to na pewno jest tego warte? Czy fałszywe poczucie pewności wynikające z zamartwiania się jest wystarczającym powodem dla wszystkich negatywnych konsekwencji zamartwiania się? Jeśli twoją odpowiedzią jest „nie”- są dwie strategie które możesz wykorzystać:

  • Podważyć nietolerancję niepewność
  • Zaakceptować niepewność

 

Opracowała: Elżbieta Wojnar-Mróz

Opublikowane w

Kilka słów na temat zaburzenia stresu pourazowego (PTSD)

Czym jest zaburzenie stresu pourazowego (PTSD)?

PTSD to reakcja na stresujące lub traumatyczne wydarzenie. Do PTSD prowadzić może wiele różnych rodzajów zdarzeń- np. bycie ofiarą lub świadkiem wypadku drogowego, ofiarą lub świadkiem gwałtu lub innego rodzaju przestępstwa, doświadczanie lub bycie świadkiem przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej, przetrwanie katastrofy takiej jak powódź, pożar, lub nalot, lub też bycie świadkiem śmierci / poważnego wypadku innego człowieka.

Ludzie cierpiący na PTSD borykają się z trzema rodzajami objawów:

1. Ponowne przeżywanie traumy: Może wiązać się z częstymi powracającymi wspomnieniami, koszmarami sennymi związanymi z doświadczoną traumą, flashbackami, które sprawiają, że człowiek czuje się tak, jakby przeżywał traumatyczne doświadczenie/ doświadczenia od nowa. Wspomnienia często powracają w reakcji na jakiś bodziec (wzrokowy/słuchowy), który kojarzy się z traumą

2. Unikanie. Ze względu na to, że przypominanie sobie wydarzeń z traumy powoduje duży dystres, ludzie cierpiący na PTSD starają się nie myśleć o tym. Często również starają się trzymać z daleka od ludzi, miejsc, przedmiotów przypominających im o zdarzeniu. Często czuja się odrętwiali lub odizolowani od innych ludzi. Niektórzy stosują alkohol lub narkotyki aby ulżyć w cierpieniu.

3. Fizyczne objawy stresu. Mogą być to zaburzenia snu, poczucie ciągłego rozdrażnienia lub złości, trudności z koncentracji, wzmożona czujność i poczucie ciągłego napięcia.

Co powoduje PTSD?

Kiedy ludzie doświadczają traumy, wspomnienia tego co się wydarzyło zostają w ich umysłach połączone z tym co wtedy- w tej sytuacji- zobaczyli, usłyszeli, poczuli. W późniejszym czasie podobny zapach, dźwięk, widok lub inne wrażenie może spowodować powrót wspomnień i silnych emocji związanych z traumą.

Drugim powodem, dla którego wspomnienia powracają jest silna potrzeba ludzi do nadania sensu i znaczenia temu co się im wydarzyło. Traumatyczne wydarzenie często sprawia, że ludzie kwestionują rzeczy,w które do tej pory wierzyli, np. przekonanie o tym, że świat to w miarę bezpieczne miejsce, że innym ludziom można ufać lub też przekonanie o tym, że nic złego im się nie przydarzy. Aby próbować zrozumieć traumę, muszą o niej myśleć. Ale myślenie o niej przywołuje negatywne wspomnienia i uczucia, więc ludzie starają się nie myśleć o traumie, unikać myślenia o niej. Ostatecznie nie znajdują więc sensu i nie doświadczają związanego z nim spokoju, ale zapętlają się w naprzemiennych próbach przywoływania wspomnień i unikania wspominania.

Jak rozwija się PTSD?

Większość ludzi rozwija objawy PTSD wkrótce po doświadczeniu traumy. Jednak około połowa z tych ludzi doświadcza samoistnego ustąpienia objawów w ciągu trzech miesięcy. Inni ludzie mogą doświadczać objawów nawet przez wiele lat. Niektórzy ludzie rozwijają objawy PTSD dopiero wiele lat po przeżytej traumie.

W jaki sposób może pomóc terapia poznawczo-behawioralna?

Terapia poznawczo behawioralna pomaga w zmniejszeniu nasilenia przykrych wspomnień i emocji związanych z traumą oraz pomaga odnaleźć i nadać sens temu co się wydarzyło w takim stopniu, abyś mógł powrócić do normalnego życia. Początkowo terapeuta pokaże Ci kilka prostych ćwiczeń, pomagających zmniejszyć twój niepokój, lęk. Potem pomoże Ci stawić czoła przykrym wspomnieniom poprzez ponowne opowiedzenie traumatycznego wydarzenia w bezpiecznych warunkach. Początkowo, może wiązać się to z powrotem nieprzyjemnych, starych uczuć z traumy. Jednak, kiedy będziesz opowiadał i w ten sposób odtwarzał to wydarzenie kolejny raz i jeszcze kolejny, zauważysz, że emocje zaczną opadać, dając przestrzeń na poczucie ulgi i spokoju. Twój terapeuta pomoże Ci również myśleć o tym co się wydarzyło i o konsekwencjach traumy bardziej realistycznie.

Wiele badań potwierdza, że terapia poznawczo behawioralna pomaga ludziom z PTSD poczuć się lepiej, i około 2/3 pacjentów nie doświadcza objawów po zakończeniu terapii. Te badania dotyczyły weteranów wojennych, ofiar gwałtów, napadów, przemocy, przemocy politycznej oraz wypadków komunikacyjnych.

Jak długo trwa terapia?

Długość terapii jest uzależniona od tego, jak wiele traum przeżyłeś i jak poważne one były oraz jak bardzo nasilone są objawy i jak wielu problemów doświadczasz w swoim obecnym życiu. Dla ludzi, którzy przeżyli pojedynczą traumę, wystarczające jest zazwyczaj 12-20 sesji. Większość sesji zajmuje 45-50 minut, ale niektóre mogą trwać do 90 minut.

Czy farmakoterapia może mi pomóc?

Zazwyczaj lekarstwa nie są wystarczającym środkiem aby poradzić sobie z objawami PTSD. Jednak dla niektórych mogą być one pomocne w połączeniu z terapią. Psychiatra może zasugerować i dobrać odpowiednie dla Ciebie leki.

Czego oczekuje się od Ciebie jako od pacjenta?

Jeśli obecnie nadużywasz alkoholu lub narkotyków lub przeżywasz poważny kryzys w swoim życiu, lepiej nie rozpoczynać w takim momencie terapii PTSD. Twój terapeuta pomoże Ci uporać się najpierw z tymi problemami, a potem rozpocząć pracę nad objawami PTSD. Poza tym wszystko czego się od Ciebie oczekuje to chęć i motywacja do tego aby spróbować terapii i spędzać trochę czasu każdego tygodnia na ćwiczeniu uczonych w terapii umiejętności.

Autor: Justyna Piękoś

Opublikowane w

Kilka słów o fobii

Lęk jest nieodłącznym elementem naszego życia. Jego odczuwanie jest naturalną reakcją organizmu w sytuacji zagrożenia. Problem pojawia się, gdy lęk wywołują sytuacje, które na zdrowy rozsądek nie powinny go budzić. Człowiek jest świadomy irracjonalności swoich zachowań, ale lęk jest tak duży, że i tak kieruje jego zachowaniem. By zdiagnozować fobię swoistą (inaczej prostą, specyficzną) istotne jest to, że jesteśmy świadomi nieadekwatności poziomu lęku do przedmiotu, który go wywołuje. Dodatkowo konieczne jest spełnienie kryterium związanego z unikaniem tego bodźca, a jeśli jest to nie możliwe, to zmierzenie się z nim rodzi bardzo duży dyskomfort. konsekwencji fobia potrafi znacząco upośledzić funkcjonowanie. Przedmiotem fobii może być każdy przedmiot, aspekt sytuacji – począwszy od zwierząt, poprzez elementy środowiska naturalnego (jak np. burza, wysokość) albo sytuacji (np. podróżowanie samolotem, pobranie krwi) aż do konkretnych liczb czy zawodów (np. liczba 13). Często pacjenci zgłaszają kilka równolegle występujących bodźców lękotwórczych.

Do powstania fobii przyczynia się wiele czynników, zarówno biologicznych, ewolucyjnych jak również procesy uczenia się i warunkowania. Aspekt ewolucyjny wiąże się z występowaniem fobii na całym świecie oraz z uniwersalnością bodźców lękotwórczych. Teoria Darwina wskazuje na ewolucyjny czynnik powstawania zaburzeń lękowych. Teorie genetyczne zwracają uwagę na wrodzone schematy zachowania – członkowie rodzin, gdzie występują fobie specyficzne są bardziej narażeni na zachorowanie niż członkowie rodzin, gdzie fobia nie występuje. Z kolei procesy uczenia się i warunkowania traktują fobię jako formę dysfunkcjonalnego zachowania, które zostało utrwalone poprzez unikanie.

Ponieważ lęk przed zetknięciem się z danym przedmiotem/sytuacją jest bardzo duży, to człowiek ze wszelkich sił chce uniknąć tego nieprzyjemnego doświadczenia. W konsekwencji przeświadczenie o tym, jak bardzo jest to zagrażający obiekt jest jeszcze bardziej utrwalane („Skoro się tego boję, to muszę unikać. A skoro jest to warte unikania, to znaczy, że mam czego się bać”). Dlatego podstawowym elementem pracy z fobią prostą jest zmierzenie się z unikaniem. Można tego dokonać na dwa sposoby. Pierwszy wiąże się ze stopniowym mierzeniem z przedmiotami budzącymi lęk (poprzez wcześniejsze zbudowanie tzw. hierarchii ekspozycyjnej, na której dokładnie opisane są sytuacje lękotwórcze). Inna metoda wiąże się ze stawieniem czoła najtrudniejszej sytuacji (tzw. zanurzenie). Obie metody są tak samo skuteczne w pracy z fobią – dają możliwość „nauczenia się” radzenia sobie z tym, co budzi lęk oraz ponownego ocenienia, jak przerażający jest dany bodziec.

Rodzaje i kryteria diagnostyczne

Fobia może przyjmować rożne postacie i dotyczyć różnych aspektów sytuacji i specyficznych bodźców. Wyróżnia się między innymi agorafobię- lęk przed otwartą przestrzenią, gdzie strach Unikanie dotyczy wtedy miejsc uznanych za niebezpieczne np. zatłoczonych miejsc publicznych, zamkniętych pomieszczeń, środków transportu publicznego. Gdy jednak jest to niemożliwe, to pacjenci dążą do tego, by ekspozycja na takie sytuacje odbywała się w towarzystwie kogoś bliskiego, z kim czują się bezpiecznie.

Fobia może również dotyczyć sytuacji, gdzie jednostka jest narażona na ocenę społeczną. W jej obliczu występują objawy fizjologiczne lęku takie jak kołatanie serca, czerwienie się, nadmierna potliwość. Mówimy wtedy o fobii społecznej. Osoby cierpiące na to zaburzenie obawiają się zaczerwienienia, niezdarnego zachowania, jedzenia w obecności innych, tłumów, bycia obserwowanym w pracy (Bourne, 2011).

Według kryteriów diagnostycznych DSM-IV fobia swoista to „znaczny i utrwalony nadmierny i irracjonalny strach spowodowany zetknięciem się ze swoistym przedmiotem lub sytuacją albo przewidywaniem takiego zetknięcia.” Narażenie na bodziec fobiczny powoduje wystąpienie natychmiastowej reakcji lękowej. Aby móc mówić o fobii jednostka musi spełniać kryteria diagnostyczne takie jak:

  • rozpoznanie, że strach jest nadmierny i irracjonalny,
  • unikanie sytuacji fobicznej, ponieważ brak unikania przynosi nasilony lęk lub cierpienie,
  • pojawia się unikanie, lęk antycypacyjny lub cierpienie w sytuacji ekspozycji, co istotnie zakłóca normalne życie, funkcjonowanie zawodowe, aktywność społeczną.

Fobia swoista dotyczy konkretnego rodzaju bodźca bądź kilku bodźców. Wyróżnić można takie rodzaje fobii specyficznej: fobia dotycząca zwierząt (zoofobia); środowiska naturalnego (np. wysokości, burzy, wody); sytuacji: fobia przed jeżdżeniem windą, samolotem. Osobnym rodzajem fobii swoistej jest fobia krwi- zastrzyków-ran. Wielu pacjentów zgłasza występowanie kilku bodźców fobicznych, a ich średnia ilość, to 3.1 (Stinson i inni, 2007) (Leahy, 2012).

Autor: Elżbieta Wojnar-Mróz

Ta strona używa ciasteczek (cookies) dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close